Mózgowe porażenie dziecięce – objawy

MPD, czyli mózgowe porażenie dziecięce to grupa chorób i objawów, które związane są z nieodwracalnymi uszkodzeniem pewnych partii mózgu dziecka w okresie prenatalnym, okołoporodowym albo poporodowym. Najczęściej MPD związane jest z problemami z koordynacją ruchową, ale czasem mogą pojawić się również problemy natury sensorycznej, kognitywnej i behawioralnej. Co warto wiedzieć na ten temat?

Mózgowe porażenie dziecięce – podstawowe informacje

Z różnych powodów w rozwoju dziecka może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu. Uszkodzenia neurologiczne mogą mieć bardzo różny charakter, więc MPD nie jest rozpatrywane jako jedna choroba, ale raczej jako zespół objawów, które wiążą się z uszkodzeniem różnych partii mózgu. MPD znane i opisywane jest już od bardzo dawna. Występuje równomiernie na całym świecie u około jednego dziecka na tysiąc.

MPD – przyczyny choroby

Przyczyny wystąpienia MPD mogą być bardzo różne i bardzo często nie da się określić, jaki dokładnie czynnik wywołał zmiany u danego dziecka. Da się tu wskazać jednak pewne cechy wspólne. O MPD mówimy, kiedy czynnik wpływający na uszkodzenie tkanek mózgu wystąpił w okresie prenatalnym, podczas porodu, albo niedługo po nim, działał przez pewien czas, a później całkowicie ustąpił. Na wczesnym etapie życia dziecka nastąpiło więc uszkodzenie, które jednak nie wykazuje charakteru postępującego. Przyczyną MPD jest krótkotrwałe niedotlenienie mózgu albo jego niedokrwienie. Wskazuje się również na przyczyny natury genetycznej – różnego typu wady wrodzone (około 2% przypadków). Powodem uszkodzenia tkanki nerwowej u rozwijającego się dziecka może być również uraz albo przebyta infekcja. Specjaliści jako na potencjalne przyczyny wystąpienia mózgowego porażenia dziecięcego wskazują również udar mózgu albo zatrucie toksynami.

Jakie są najważniejsze objawy mózgowego porażenia dziecięcego?

Najczęściej występującym objawem w przypadku dzieci z MPD są zaburzenia koordynacji ruchowej związane z nieprawidłową motoryką mięśni. Zaburzenia te mogą mieć jednak bardzo różny charakter, co związane jest z uszkodzeniami w konkretnych miejscach w mózgu dziecka. Czasem objawy mogą być łagodne – jak na przykład nieprawidłowa koordynacja ruchów tylko części kończyn. W innych przypadkach MPD może prowadzić do poważnych zaburzeń działania układu ruchu, co często uniemożliwia samodzielne funkcjonowanie dziecka w późniejszym okresie jego życia.

Objawem, który z całą pewnością powinien zaniepokoić rodziców dziecka, jest także zaburzenie wykonywana pewnych charakterystycznych dla wieku odruchów – na przykład przewracania się na boki i na brzuch, siadania, raczkowania itd. Oczywiście nietypowy rozwój w tym zakresie nie musi świadczyć o MPD. Istnieje wiele jego przyczyn i większość z nich nie ma związku z żadnymi zaburzeniami. Sytuacja taka jednak powinna sprawić, że rodzice sięgną po opinię specjalisty.

Dość często występującym objawem są zaburzenia w rozwoju mowy. Warto w tym miejscu zaakcentować to, że najczęściej nie mają one żadnego związku z zaburzeniami rozwoju umysłowego dziecka, ale przede wszystkim z mniejszymi możliwościami kontroli nad samym aparatem mowy. Zmiany natury kognitywnej pojawiają się w przebiegu MPD stosunkowo najrzadziej.

Czynniki ryzyka w MPD

Specjaliści wskazują na pewne czynniki ryzyka, które przyczyniają się do powstawania MPD. Zdecydowanie najważniejszym jest wcześniactwo. U wcześniaków MPD występuje ponad dwa razy częściej niż u dzieci urodzonych w terminie. Szacuje się, że nawet ponad połowa przypadków choroby związana jest właśnie z wcześniactwem. Znaczącym czynnikiem ryzyka są również przewlekłe choroby i wady wrodzone u matki. Ryzyko wystąpienia MPD wzrasta również w przypadku konfliktu serologicznego pomiędzy matką a organizmem dziecka. Dużym czynnikiem ryzyka jest też wystąpienie pewnych wad rozwojowych u dziecka, na przykład wodogłowia. Znaczną rolę odgrywa tu też trudny, skomplikowany poród.

Rehabilitacja w przypadku MPD

Wokół MPD narosło wiele mitów, które wynikają z niewiedzy, albo posługiwania się wiedzą mocno przestarzałą. Obecnie wiemy już, że tkanka nerwowa wykazuje znacznie większe zdolności regeneracyjne, niż dawniej sądzono. Duże znaczenie ma również plastyczność mózgu człowieka – to znaczy zdolność do przejmowania funkcji uszkodzonych części, przez części nieuszkodzone. Mimo więc, że bardzo często zmian w tkankach mózgu nie da się cofnąć, to możliwa jest rehabilitacja, która znacznie poprawia możliwości i jakość życia osób dotkniętych MPD. Rehabilitacja może być prowadzona wielokierunkowo. Podstawą, jest obecnie dobrze prowadzona neurorehabilitacja, która wzmaga naturalne procesy związane z regeneracją uszkodzonych tkanek i neuroplastycznością mózgu. Oprócz tego używana jest tradycyjna rehabilitacja sensomotoryczna, która pomaga wzmacniać niektóre partie mięśni i korygować pewne deficyty ruchowe.